GRAAN IN DIE VOERKRAAL

/in

Hoe fyn is fyn genoeg?  Wat is die werklike verliese?

Deur Gerrit Coetzee – AFGRI Veevoere

Dit is kommerwekkend dat daar vandag nog voedingkundiges is wat verkondig dat daar geen verskil tussen heel, gebreekte en gemaalde mielies is nie.  Almal stem egter saam dat die risiko vir rumen steurnisse verhoog soos die mielies fyner gemaal word.  Waarom sal dit wees?  Waarom is die risiko vir asidose heelwat laer by heel mielies in vergelyking met fyn gemaalde mielies?

Teorie

Deurvloeitempo is die tyd wat voer in die spysverteringskanaal spandeer.  Hoe stadiger die deurvloeitempo hoe meer tyd is daar beskikbaar vir vertering.  Heel of gebreekte mielies sal dus langer blootgestel word aan vertering.  Die teendeel is dan dat fyn gemaalde mielies vinniger deur die spysverteringskanaal beweeg en ‘n korter tyd aan vertering blootgestel word, die blootstellings oppervlakte is egter groter en kanselleer teoreties die vinniger deurvloeitempo uit.  Teoreties is daar dus nie ‘n verskil tussen heel, gebreekte of gemaalde mielies nie.

“Meet om te weet”

Daar is ‘n baie eenvoudige manier om te bepaal of vertering beter is op growwe of fyn gemaalde mielies.  Die antwoord is eenvoudig om die hoeveelheid stysel wat in die mis verlore gaan te bepaal.  Dit kan gedoen word deur ‘n verteenwoordigende monster na ‘n laboratorium te stuur vir ontleding.  Maak net seker dat dit ‘n erkende laboratorium is wat aan alle standaarde voldoen om foutiewe inligting te voorkom.

Risiko

Deur onoordeelkundig die mielies in bestaande rantsoene fyner te maal het groot risiko vir die gesondheid van die dier.  Kontak eerder ‘n betroubare voedingkundige met ondervinding in die bedryf om jou daarmee by te staan.

 

Praktyk

Die afgelope paar jaar is daar by verskeie plaaslike voerkrale onder verskillende omstandighede en met verskillende ruvoer bronne vergelykings gedoen tussen graan fraksies en stysel wat verlore gaan in die mis.  Graan fraksies word bepaal deur dit te sif met ‘n 3.55 – 2.36 – 1.44mm sif en die persentasie graan in elke fraksie word bepaal soos die foto illustreer.

 

 

Voorbeelde van graan fraksies.  (1 en 2 Graansorghum, 3 en 4 Mielies)

Dit word dan in die rantsoene gebruik vir ten minste 7 dae voor ‘n verteenwoordigende mis monster geneem en na ‘n laboratorium gestuur word.  Die stysel ontleding word dan teenoor die graan fraksies beoordeel.  Graan word fyner gemaal en deur dieselfde stelsel beoordeel.  Meestal word dieselfde rantsoene gebruik omdat verandering in graan fynheid klein gehou word om akkurate en vergelykbare syfers te kry.  Daar was sonder uitsondering met elke verandering van graan fynheid ‘n verlaging in stysel wat verlore gaan in die mis.

Ekonomie 

Kom ons aanvaar ‘n paar duimreëls en teoretiese syfers om die berekening te vereenvoudig;

  • Mielie prys R2600
  • Mielie prys R2955 op DM basis.
  • Mielies bevat 70% stysel op DM basis.
  • ‘n Voerkraal kalf wat in die afrond fase 9kg DM volledige rantsoen vreet wat uit ‘n kombinasie van mielies, en ander grondstowwe bestaan.

Stysel in die mis kan wissel van so min as 5% tot 30%.  As die bogenoemde kalf se mis 20% DM stysel bevat gaan ongeveer 480g stysel per dag verlore.  As ons dit kan verlaag na 10% DM stysel in die mis verlaag die verlies na 212g stysel per dag.  Dus ‘n verskil van 268g stysel per dag.  1kg stysel op ‘n DM basis is R4.22 wat dan beteken dat ons met die klein verbetering van stysel vertering R1.13 per dier per dag minder stysel verloor.  Oor 120 dae is dit R135.60 per dier en vir ‘n kraal van 10 000 kalwers R1 356 000 per 120 dae siklus.  Dit neem natuurlik nie die verbetering van voeromset (VOV) in ag wat hiermee gepaard gaan nie.  VOV het ‘n groot impak op winsgewendheid.

Opsomming

Daar is sonder twyfel baie voordele en risiko wanneer graan fyner gemaal word.  Wanneer dit reg gedoen word in samewerking met ‘n voedingkundige oortref die voordele definitief die betrokke risiko.  Kraal bestuur moet goed wees om resultate te verseker.  Fyn mielies in samewerking met mielie semels (chop) kan baie effektief gebruik word.  Effektiwiteit waarmee alle hulpbronne gebruik word speel ‘n groot rol in die winsgewendheid van die onderneming.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Doeltreffende voedingstrategieë in droogtetye

/in

Deur Johan Loubser, AFGRI Veevoere

’n Droogte word gewoonlik beskryf as ’n lang tydperk, dikwels langer as een jaar, met reënvalsyfers vir ’n spesifieke gebied wat laer as normaalweg is. Water en ruvoertekorte volg onvermydelik daarna. Groot finansiële impakte, veral op produsentevlak, is deel van ’n droogte.

Voorspellings vir Suider-Afrika wys dat ons in die toekoms ’n toename in droogtes kan verwag. Die realiteit van  langdurige droogtes is dat die gevolge slegs deur proaktiewe besluitneming, bestuur en beplanning verminder kan word.

 

Droogtes weens menslike impak

Die vernaamste rede vir droogtes of ruvoertekorte weens menslike impak, is die deurlopende oorbenutting van weiding. Dit word veroorsaak deur te hoë veebeladingsdigthede, waar die aantal diere die voorgeskrewe drakrag van weiding oorskry. Dit lei tot baie lae volumes beskikbare weiding. Dit is meestal tot ontwikkelende en landelike gebiede beperk.

Hierdie droogtes kan voorkom word met die toepassing van die korrekte ladingsdigthede van diere asook goeie weidingsbestuurspraktyke.

 

Seisoenale droogtes

Seisoenale droogtes is ’n algemene verskynsel as gevolg van seisoenale veranderinge, byvoorbeeld laatsomer in die Wes-Kaap en laatwinter in die somerreënvalgebiede. Die beskikbaarheid en gehalte van ruvoerbronne en weiding is dan gewoonlik op sy laagste. Dikwels word ’n ‘groen droogte’ aan die begin van die nuwe reënvalseisoen ervaar, wanneer weiding nog groen is. Dit kan daaraan toegeskryf word dat die volume van beskikbare ruvoer of plantegroei dan beperk is. Hierdie tipe droogte is oorkombaar met goeie weidingsbestuur, aanvullende voedingspraktyke en die nakoming van drakrag-riglyne.

’n Algemene reël is om die aantal diere binne 80% van die maksimum voorgeskrewe drakapasiteit van natuurlike  weiding te hou. Verander die tipe en hoeveelheid aanvullende voeding betyds volgens seisoenale veranderinge. Neem die beskikbaarheid en gehalte van weiding, asook die fisiologiese stadium van die diere, in ag. Diere in produksie (lakterend) benodig meer voer.

 

Sikliese droogtes

Sikliese droogtes verwys na periodieke droogtes as gevolg van veranderinge in die weerpatrone. Dit is hoofsaaklik te wyte aan aardverwarming en veral El Niño-verskynsels binne die Suid-Afrikaanse konteks. Dié tipe droogtes kan nie voorspel of verander word nie.

 

Negatiewe finansiële impak

Sikliese droogtes kan weens die volgende redes ’n negatiewe finansiële impak op veeboere hê:

  • Vermindering van die aantal reproduktiewe diere as gevolg van ruvoer- en weidingstekorte.
  • Vermindering van die aantal bemarkbare speenkalwers of -lammers.
  • Verlaagde groei van gespeende diere.
  • Aankoop van ruvoer wanneer die beskikbaarheid daarvan gewoonlik beperk is.
  • Hoër as normale ruvoer- en voerpryse as gevolg van voorsiening en vraag en ander ekonomiese faktore.
  • Verkoop van diere wanneer ander produsente ook hulle diere verkoop. Die skielike ooraanbod van diere lei gewoonlik tot laer veepryse.
  • Bogemiddelde veepryse wanneer produsente na ’n droogte weer hul veegetalle wil verhoog.

 

Doelwitte vir droogtevoeding

Die hooffokus van diere se voeding moet tydens ’n sikliese droogte op onderhoud gemik wees, en nie op volle  produksie nie. Voere moet die hoogste beskikbare volume materiaal teen die laagste koste vir instandhouding beskikbaar stel, ongeag die fisiologiese voedingstofwaarde.

Die resultaat is maksimum vesel of ruvoer, met minimum konsentraatinname. Voere of kombinasies met ’n ruproteïenwaarde van 10% en ’n energiewaarde van 8,2 megajoules metaboliese energie, sal meestal  voldoende wees. Die onderhoudsbehoeftes van jonger diere is laer as dié van ouer diere. Diere moet dus verkieslik op ’n jonger ouderdom gespeen word.

Kernteeldiere moet veral tydens laat dragtigheid en vroeë laktasie meer gevoer word om ’n aanvaarbare kondisie te handhaaf. Kalwings- en lamprobleme, ’n swak groeitempo by jong diere en lae herbesetting kom voor wanneer teeldiere se kondisietellings te laag daal.

Kruipvoeding vir veral lammers is voordelig omdat hulle dan heelwat minder vreet. Hulle is ook dan in die tydperk wanneer hul voeromsetverhouding op sy beste is, en kan vroeër as normaalweg gespeen en verkoop word.

Verandering van kuddestruktuur

Tydelike herstrukturering van die kudde behels die tydige verkoop van alle nie-teeldiere (osse, speenkalwers en slagdiere). Verkoop speenkalwers en speenlammers vroeër om druk op teeldiere en beskikbare weiding te verlig. Die afronding van gespeende diere op die plaas is slegs ’n opsie indien die voerkoste en beskikbare fasiliteite daarvoor voorsiening maak.

 

Voorsorgmaatreëls vir droogtes

  • Voorsien ten alle tye genoeg drinkwater.
  • Indien moontlik, gebruik kleiner kampe om energieverliese te beperk.
  • Groepeer diere volgens hul kondisietelling, ouderdom en fisiologiese stadium.
  • Gebruik doeltreffende voerkrippe om verliese te beperk.
  • Indien moontlik, maal of kerf ruvoer. Die inname met gemaalde hooi is tot 30% hoër as met lang hooi.
  • Voorsien skaduwee.
  • Hou diere skoon van inwendige en uitwendige parasiete.

AFGRI Veevoere vervaardig ’n volledige reeks voere en aanvullings vir droogtetoestande. Kontak gerus ’n AFGRI tegniese adviseur rakende beskikbare produkte en voedingsaanbevelings.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Die redes en bestuursriglyne vir die gebruik van verskillende lekaanvulling.

/in

Henri Viljoen, Tegniese Adviseur, AFGRI Veevoere

Onvoorspelbare reën, droogte, mark skommeling a.g.v. bek-en-klou, verhoogde inset kostes en die grondkwessie het boere reeds vroeg in 2019 laat begin wonder of hul nog aan die voorpunt van die land se voedselproduksie wil wees.

Met die laat en onreëlmatige reën is daar in groot dele van ons land beperkte weiding en met die wintermaande wat voorlê sal daar noukeurig bereken moet word hoe die boer sy lekaanvulling gaan gebruik om hierdie winter die diere se kondisie te behou en sodoende koste-effektief te boer.

Die doel van lekaanvulling is om die nutriënte wanbalans wat natuurlik voorkom vanweë inherente eienskappe van die veld reg te stel en sodoende te verseker dat die diere in ‘n positiewe energiebalans bly.

Die probleem met diere wat op droë veld wei, is dat die veldkwaliteit van een plek tot die volgende van mekaar kan verskil. Selfs in dieselfde kamp kan daar wesenlike verskille wees in die voedingswaarde van die weiding. Elke streek en jaar verskil ook van mekaar vanweë variasies in die klimaat.

Boere moet dus die kondisie van sy diere noukeurig dophou en saam met sy adviseur ‘n lekaanvulling kies om die basiese behoeftes van die diere te bevredig.

Daar is 3 basiese tipes lek aanvulling:

Proteïenlekke, wat proteïen, energie en minerale verskaf. Produksielekke wat energie, proteïen en minerale verskaf. Mineraallekke, wat slegs vitamien en minerale verskaf.

Die tipe lek wat gebruik word, word bepaal deur die tipe weiding, (Groen of droog), die beskikbaarheid van die weiding en die produksiefase van die dier (groeiend, dragtig, lakterend of droog). In die skrywe word net Proteïenlekke en Energielekke bespreek aangesien die somer maande reeds verby is.

 

Proteïenlekke (Winterlekke):

Proteïen is gedurende die winter die beperkende faktor. Diere wat ‘n proteïen tekort het wei gewoonlik min al is daar baie veld beskikbaar. Diere raak maer en hul mis is droog, hard en swart van kleur.

Algemene riglyn is dat ‘n 450 kg koei 225 g ru-proteïen ‘n dag benodig om haar gewig te onder hou. Proteïenlekke bevat gewoonlik ureum (10-15%) en die proteïen waardes kan wissel tussen 35 – 60%. Verder bevat die lekke ook minerale.

Die bron van die proteïen in die lek is belangrik. Verskillende kombinasie van ureum en verbyvloeiproteïen gaan bepaal vir watter tipe diere die lek aangewend behoort te word. Voorbeelde hiervan is AFGRI se Optitech 45 en Beeslek 45. Albei het 45 % ru-proteïen maar die proteïen fraksies verskil. Optitech 45 het 24% natuurlike proteïen en 10 % ureum teenoor Beeslek 45 wat 15% natuurlike proteïen het en 12 % ureum. Optitech 45 is dus meer geskik vir jong groeiende en produserende diere en die Beeslek 45 is meer geskik vir onderhoud op winterveld.

 

Produksie lekke(Energie lekke ):

 

Produksielekke bevat tussen  16-32% proteïen, 8-10 MJ ME/kg, 0.9 – 1.2% Ca en 0.6% P (Ca:P moet 1.5 tot 2.1 wees), Mg, K, S en spoorelemente. Produksielekke word aangewend  wanneer weiding nie aan die voedingsbehoeftes van groeiende jong diere, laatdragtige en lakterende diere kan voorsien nie. Dit is noodsaaklik dat produksielekke genoegsame verbyvloeiproteïen en energie bevat omrede dit aan diere gevoer word wat ‘n hoër behoefte aan proteïen en energie het as gevolg van hul produksiefase.

 

Bestuursriglyne:

 

Aanpassing van diere moet altyd gedoen word, wanneer daar ‘n voer verandering gemaak word. Diere wat nie gewoond is aan ureum-lekke nie moet vir ongeveer 7 dae slegs ‘n soutlek ontvang om te verseker hulle nie southonger is wanneer die ureum-bevattende lek gevoer word nie. Ureum is hoogs oplosbaar en ureum-lekke moet beskerm word teen reën. Genoegsame vreetspasie, water en weiding moet altyd beskikbaar wees. Voer altyd volgens die aanbevelings van die veevoer maatskappy. Indien die innames bo die aanbeveling is, kontak jou adviseur dadelik om die probleem op te los.

 

Ten Slotte:

Mineraallekke word gebruik om mineraal tekorte in die somer aan te vul. Proteïenlekke word gebruik om die lae proteïen vlakke van droë weidings aan te vul en so ook die inname van die weidings te verhoog.